Afbeelding: Edward Asscher over het Kimberley proces – bron foto World Diamond Council
Zowel in de diamanthandel zelf als in andere media wordt steeds vaker gediscussieerd over waar het Kimberley Proces (KP) precies voor staat, met name na de Russische inval in Oekraïne.
Ondanks oproepen van de Oekraïense Kimberley Proces afgevaardigde en een handvol westerse landen om Russische diamanten als “conflictdiamanten” te bestempelen, heeft de certificeringsregeling zelfs geweigerd de kwestie aan de orde te stellen tijdens haar tussentijdse bijeenkomst in juni in Gaborone, Botswana. Hoewel substantiële actie over dat onderwerp nooit werd verwacht, heeft het over het algemeen statische karakter van het Kimberley Proces ertoe geleid dat regeringen die het normaliter steunen, zich afvragen of het nog wel relevant is.
Op de goud- en diamantconferentie van de Initiatives in Arts and Culture, die van 18 tot 20 juli in New York City werd gehouden, gaf de voorzitter van de World Diamond Council (WDC), Edward Asscher, over deze en aanverwante kwesties zijn mening in een vraaggesprek. De WDC vertegenwoordigt de industrie bij het Kimberley Proces.
Niet iedereen zal het eens zijn met wat Asscher – of ik – hier zeg. Asscher is veel minder sceptisch over het Kimberley Proces dan ik, maar we waren het er wel over eens dat het Kimberley Proces alleen bepaalde dingen garandeert en dat bezorgde bedrijven verder moeten kijken dan de tamelijk beperkte reikwijdte ervan. En zijn opmerking over een mogelijke “KP 2” was verrassend.
Hieronder staan enkele hoofdpunten uit dit vraaggesprek, die enkel de lengte en duidelijkheid zijn aangepast.
Ik heb onlangs horen zeggen dat het KP een “baseline” is. Hoe moeten we tegen het Kimberley Proces aankijken met betrekking tot wat het garandeert en wat het doet?
“Voor degenen die het niet weten: de Verenigde Naties hebben het Kimberley Proces in 2003 opgericht. Het heeft drie pijlers: regeringen, waarvan er nu 86 lid zijn; de civiele samenleving; en de World Diamond Council, die de hele diamantindustrie vertegenwoordigt.
Het Kimberley Proces is de basis van alles wat wij doen. Het Kimberley Proces houdt in dat ruwe diamanten, om ze te mogen uitvoeren, een certificaat moeten hebben van de legitieme regering van het land. Wanneer iemand ze invoert, hebben ze dat certificaat nodig om te worden ingevoerd. Zonder het Kimberley Proces certificaat kun je geen zaken doen in de branche.
De definitie van conflictdiamanten van het Kimberley Proces is beperkt tot diamanten die in handen zijn van rebellenbewegingen die de opbrengsten gebruiken om een legitieme regering omver te werpen. Dat is een zeer beperkte definitie, en dat is waar de hele discussie de afgelopen 15 jaar over ging.
Wij willen een bredere definitie (die ook mensenrechtenschendingen in verband met diamanten omvat), maar de basis van het Kimberley Proces is ook een consensus tussen alle deelnemende regeringen.
Een paar jaar geleden hadden we een evaluatiecyclus en toen we dicht bij een wijziging van de definitie waren, zei één van de regeringen: “misschien niet.” Volgend jaar beginnen we met een nieuwe evaluatiecyclus onder leiding van voorzitter Zimbabwe, en we zijn nu bezig met de voorbereidingen om de definitie gewijzigd te krijgen.”
Denkt u, gezien het onvermogen om de definitie van conflictdiamanten veranderd te krijgen, dat het juist is dat bedrijven gewoon vertrouwen op het Kimberley Proces en zeggen dat alles in orde is?
“Het is geen perfecte wereld. Je kunt niet zeggen dat alles 100% goed is. Maar ik kan wel zeggen dat het voor 99% goed is, aangezien de meerderheid van alle diamanten in de wereld “conflictvrij” zijn, volgens de huidige definitie…. Als je kijkt naar de huidige toeleveringsketen van ruwe diamanten, ben ik er vrij zeker van dat er maar heel weinig conflictdiamanten in omloop zijn.”
Toch hebben we situaties gezien waarin diamanten uit Zimbabwe, Tanzania en Angola allemaal in verband werden gebracht met geweld en een Kimberley Proces certificaat kregen. Ik begrijp dat het Kimberley Proces een specifieke definitie heeft van conflictdiamanten, maar de meeste mensen zouden die term verwarren met bloeddiamanten, d.w.z. diamanten die met geweld in verband worden gebracht. Kunnen we, gezien dat gegeven, echt zeggen dat Kimberley Proces diamanten conflictvrij zijn?
“Je kunt niet generaliseren. Je moet naar elk land en elke mijn afzonderlijk kijken. In Tanzania, met de Williamson mijn, was mijneigenaar Petra niet erg ervaren in dat land. Toen mensen de velden betraden om diamanten te stelen, riepen ze de hulp in van regeringstroepen en de regeringstroepen waren laaiend enthousiast en er gebeurden allerlei dingen die niet hadden mogen gebeuren. Petra betaalde miljoenen dollars aan de betrokken mensen, en het stopte.
Kan het opnieuw gebeuren? Ja. En elke keer moet je er mee omgaan.
Je kunt niet zeggen dat als er iets gebeurt in Angola – dat een zeer grote diamantproducent is – we sancties moeten opleggen aan het hele land.
Jaren geleden, toen Angola voorzitter van het Kimberley Proces wilde worden, was de situatie bij de alluviale mijnen in Angola absoluut onaanvaardbaar. We zeiden tegen hen dat als je voorzitter van het Kimberley Proces wilt worden, je eerst je productie op orde moet brengen. En slechts een paar jaar later deden ze dat en werden ze voorzitter van het Kimberley Proces.
Nu Zimbabwe op het punt staat de volgende voorzitter te worden, hebben de drie Zimbabwaanse NGO’s ons tijdens de recente intergouvernementele conferentie verteld dat de situatie in Zimbabwe sterk is verbeterd. Dat is iets waarvan wij hoopten dat het zou gebeuren.”
Denkt u, in het licht van het feit dat de huidige definitie beperkt is, en sommige diamanten die bij het geweld betrokken waren, werden uitgevoerd met Kimberley Proces certificaten, dat het voldoende is om alleen op een Kimberley Proces certificaat te vertrouwen?
“Daar moet ik over nadenken. Beide antwoorden die ik kan geven zijn fout. Als ik ja zeg, dan is het niet 100% waar, en als ik nee zeg, dan is het niet 100% waar.
Een Kimberley Proces certificaat is een garantie dat de diamanten officieel door de regering zijn uitgevoerd volgens de regels en normen van het Kimberley Proces. Als er bij een bepaalde mijn of een bepaalde stroom schendingen van de mensenrechten zijn en wij daarvan horen of ze onder onze aandacht worden gebracht, treden wij daartegen op.”
Laten we het over Rusland hebben. Ik ben het ermee eens dat het Kimberley Proces zich niet met zaken van buitenaf moet bezighouden. Maar aangezien Alrosa – de belangrijkste diamantproducent van Rusland – voor een derde in handen is van de Russische regering, beschouwt u de diamanten van Alrosa dan als “conflictdiamanten”?
“We kennen de definitie van conflictdiamanten. Russische diamanten voldoen niet aan die definitie. Of u het nu leuk vindt of niet, dat is de waarheid.
Als je een politiek argument in het Kimberley Proces introduceert, is dat niet correct. Verdedig ik Rusland? Nee, helemaal niet. Ik verdedig de oorlog niet. Ik heb het alleen over de diamantkwestie, ik zie het verband tussen de oorlog en diamanten niet. Maar als je het wilt maken, dan kan dat natuurlijk.”
Maar het is de eerste keer in 19 jaar dat een Kimberley Proces lid een ander aanvalt. Dat is verontrustend, toch?
“Ja. Je hebt gelijk. Ik denk dat de discussie binnen het Kimberley Proces, zoals die begon in Botswana, waardevol en correct was, want je kunt je ogen niet sluiten voor de huidige situatie.
Er was een grote ruzie en toen schortte de voorzitter de hele procedure op. Het kostte drie uur om met de verschillende deelnemers te praten en toen werd besloten dat we verder moesten gaan met de agenda… omdat er technisch werk moet worden gedaan aan het Kimberley Proces om het goed te laten functioneren. Ik respecteer de discussie, maar er is geen ruimte om Rusland eruit te schoppen omdat het Kimberley Proces consensus vereist.
Laat ik het even over consensus hebben. Zonder een consensus regel hadden de Verenigde Naties nooit het Kimberley Proces kunnen vormen. De enige reden waarom het is gelukt, was vanwege het consensus principe.”
Maar omdat het zo moeilijk is een consensus te bereiken, hebben veel organisaties het Kimberley Proces verlaten, omdat het volgens hen nooit vooruitgang boekt. Moet de bedrijfstak gaan nadenken over een ander soort aanpak in plaats van te vertrouwen op dit zeer bureaucratische model?
“Het antwoord daarop is ja. Ik denk dat mensen die het Kimberley Proces willen vernietigen totaal onverantwoordelijk zijn. Maar we moeten nadenken over: is er een Kimberley Proces 2 in de toekomst? Het antwoord daarop is ook ja.
Ik las vorige week een artikel in The Economist over kobalt. Als ik lees wat er gebeurt met de ontginning van het mineraal, met het misbruik van kinderen en kinderarbeid, en ik vergelijk dat met wat we tot nu toe bereikt hebben, dan lopen we ver voor op andere sectoren.
Is het Kimberley Proces perfect? Nee, absoluut niet. Moeten we creatief en out of the box denken over een KP 2? Ik heb daar met veel deskundigen over gesproken, en we hebben nog geen voorstel of oplossing bedacht. Maar ik denk dat wat we hebben nog niet goed genoeg is en dat we meer nodig hebben.”
Ik ken je al jaren, en ik weet dat je echt om deze zaken geeft. Maar het is een ongelukkig feit dat niet iedereen in de branche dat doet, anders zouden we deze problemen niet hebben. Dus hoe kan de bedrijfstak beter worden in zelfcontrole en ervoor zorgen dat iedereen begrijpt dat dit een nieuwe wereld is en dat de bedrijfstak aan de hoogste normen moet voldoen?
“Hetzelfde kun je je afvragen over journalisten. Dat vraag ik mezelf ook vaak af.
Toen ik in 2014 voor het eerst voorzitter werd van de World Diamond Council, had ik het over verantwoording en transparantie. Dat maakte me niet erg populair. Nu, acht jaar later, hoef je daar niet meer over te praten, want er is niemand in de diamantwereld die geen accountability en transparantie laat zien.
Soms duurt het lang, maar je kan invloed uitoefenen. En dat is wat we proberen. En soms falen we, maar er zijn ook zeldzame momenten van succes.”
