Laura Sipe kon haar ogen niet geloven. In februari was de eigenaar van J.C. Sipe Jewelers in Indianapolis een I-kleurige, in het lab gekweekte diamant aan het klaarmaken voor een klant. Ze had al gehoord dat in het lab gekweekte diamanten anders fluoresceren onder ultraviolet licht, dus besloot ze haar UV-lamp tevoorschijn te halen en het zelf te testen.
Toen ze de steen er op nieuw uit haalde, was die geen I-kleur meer. De steen was grijs. En ze “panikeerde“.
Ze riep haar verkoper erbij, die net zo verbaasd was als zijzelf. “Een persoon op kantoor zei dat ze al zoiets had gehoord. Ze vertelde dat een diamant eens paars was geworden en daarna weer naar zijn oorspronkelijke kleur terugkeerde.”
De diamant van Laura Sipe keerde de volgende dag inderdaad terug naar zijn normale kleur.
Als een klant dat zag, “zou dat iedereen nerveus maken“, zegt ze. “Inclusief wijzelf.” Dat heeft ze sindsdien met geen enkele andere steen opnieuw meegemaakt.
Wat dit incident ter sprake brengt is de aankondiging van vorige week dat Gemological Science International deze zomer ook iets dergelijks heeft waargenomen in zijn laboratorium.
Een 2 karaats diamant, gekweekt met de chemische dampdepositie (CVD) methode, transformeerde van bijna kleurloos naar lichtblauw na enkele minuten blootstelling aan kortegolf UV straling in een DiamondView machine.
“Het was een dramatische verandering,” zegt chief information officer Nicholas DelRe. “Ik dacht eerst dat ik me iets aan het inbeelden was.”
De diamant behield de blauwe tint toen hij in inpakpapier werd opgeborgen en keerde pas na tweeënhalf uur in de zon terug in zijn oorspronkelijke tint.
Reeds langer geweten
Terwijl de aankondiging van GSI een beetje opschudding veroorzaakte, is het al langer bekend dat sommige CVD diamanten tijdelijk van kleur zullen veranderen onder de “juiste” omstandigheden. Een artikel van 2010 in Gems & Gemology meldde dat de “kleur van bepaalde CVD synthetische diamant edelstenen niet stabiel kan zijn,” en dat, indien onderworpen aan ultraviolette straling of hoge temperaturen, “deze CVD’s grote, omkeerbare veranderingen in kleur kunnen vertonen“. Het artikel merkt op dat deze veranderingen geen structurele schade veroorzaken, en voegt eraan toe dat de steen bij blootstelling aan normaal zonlicht weer zijn oorspronkelijke uiterlijk krijgt.
Volgens onderzoeker Dr. James Shigley van het Gemological Institute of America, vertonen sommige CVD-diamanten “een licht bruinachtige uitstraling, die een blauwachtige of grijsachtige kleur kan aannemen nadat ze zijn blootgesteld aan UV-straling. Deze kleurverandering kan worden teruggedraaid naar het bruinachtige uiterlijk als de diamant wordt blootgesteld aan normaal licht.”
Hij gelooft dat de GSI diamant die blauw werd, waarschijnlijk hiertoe werd aangewakkerd door “een optisch defect met betrekking tot silicium, een veelvoorkomende onzuiverheid in CVD-diamanten“.
Niet gebruikelijk
Dit soort kleurverandering kan verontrustend zijn, maar is niet gebruikelijk, zegt GIA vice president van onderzoek en ontwikkeling Wuyi Wang.
“De niet-stabiele kleur is gerelateerd aan concentraties van een aantal specifieke onstabiele optische centra in as-gegroeide CVD diamanten,” zegt hij. “Meestal is de concentratie laag, dus het effect op de kleur ook niet overduidelijk.”
Bovendien worden veel CVD diamanten behandeld met hoge druk en hoge temperatuur (HPHT), wat deze gebreken elimineert en de kleur stabiliseert, zegt hij.
DelRe is van mening dat, aan de wortel, het probleem een verschil is in hoe gedolven en bepaalde labo gecreëerde diamanten zich vormen.
“Natuurlijke diamanten groeien in een bijna perfecte omgeving, diep in de aarde,” zegt hij. “We proberen dat na te bootsen. CVD is meestal een combinatie van lage druk met hoge temperatuur. Er is voldoende druk opdat het de diamant kristalliseert, maar het is niet exact hetzelfde als wat er in de natuur plaatsvindt.”
Hij is het ermee eens dat het zelden voorkomt dat de kleurverandering merkbaar is.
“Van al hetgeen we gezien hebben, was deze [diamant] een extreem geval,” zegt hij.
Aanbevelingen
Toch vindt DelRe het belangrijk dat CVD’s in een consistente atmosfeer worden geclassificeerd. GSI plaatst ze gedurende 30 minuten in een breedspectrum lichtbak voordat ze worden gesorteerd.
Hij denkt dat het mogelijk is dat een klein aantal CVD’s van kleur verandert wanneer ze worden gedragen op een zonnig strand of worden blootgesteld aan een blacklight in een nachtclub, hoewel hij er nog nooit van heeft gehoord. “Op dit ogenblik is dit meer een veronderstelling,” zegt hij. “Maar er zijn onbekende elementen, dus waarom zou je het risico nemen?”
DelRe beveelt aan dat juweliers “opgeleid worden om goed te weten wat wel of niet kan gebeuren“. Ze moeten ervoor zorgen dat ze hun in het laboratorium geteelde stenen en sieraden niet naast een UV lichtbron laten liggen. “Ook zou het een goed idee zijn voor juweliers om hun in het laboratorium geteelde juwelen ten minste één keer in een lichtbakje aan direct daglicht bloot te stellen vooraleer ze uit te stallen, voor de zekerheid“.
John Chapman, oprichter van het Australische lab Gemetrix, is van mening dat, terwijl deze episodes een “fascinerend onderwerp voor onderzoek” bieden, consumenten en handelaars zich niet te veel zorgen moeten maken hierover, aangezien ze omkeerbaar zijn en zeer specifieke omstandigheden vereisen om plaats te vinden.
“Een lichtbron zoals de zon, ook al zendt hij UV stralen uit, zendt ook de zichtbare golflengten uit die met de UV concurreren om de kleur in zijn ‘normale’ staat te herstellen,” zegt hij.
“De kleurveranderingen die worden waargenomen in een laboratorium waar alleen UV aanwezig is, zullen heel anders zijn dan de werkelijke verlichting waar wit licht tegelijkertijd met eender welke UV aanwezig is…. De veranderingen als gevolg van UV [blootstelling] zouden minimaal moeten zijn onder elke conventionele verlichting die een grote component aan wit licht bevat“.
Fotochromie, zoals het wordt genoemd, is niet beperkt tot in het laboratorium gekweekte diamanten. Bepaalde ultra zeldzame natuurlijke diamanten, die “kameleons” worden genoemd, veranderen ook van kleur. Deze mooie gekleurde edelstenen veranderen meestal van groen of geel naar oranje of bruin en weer terug.
Een groot verschil: deze “kameleons” veranderen hun uiterlijk als ze in het donker worden bewaard. CVD’s doen dat niet.
