De voorbije jaren wordt compliance in tal van branches een must. Compliance is het begrip waarmee wordt aangeduid dat een persoon of organisatie werkt in overeenstemming met de geldende wet- en regelgeving. Het gaat over het nakomen van normen of het zich er naar schikken.
Al tientallen jaren werkt de diamantbranche als een echt globale industrie: diamanten worden op bepaalde continenten ontgonnen, gesorteerd en gedistribueerd in andere centra, nog elders geslepen, in juwelen gezet op een vierde geografische locatie en tenslotte verkocht in landen zoals de Verenigde Staten, Japan en China.
Tot minder dan 20 jaar geleden kon een diamanthandelaar gemakkelijk diamanten van een leverancier op één locatie kopen, naar een andere locatie verschepen; een bedrijf, dat misschien niet het zijne was, kon die bestellingen en de betaling uitvoeren.
Er waren veel mogelijke variaties op dit model. Wanneer de koper bijvoorbeeld ruwe diamanten van ongeorganiseerde leveranciers kocht, of uit landen met beperkte en onbetrouwbare banksystemen, dan kon hij een aanvraag indienen om de diamanten te ontvangen via een ander bedrijf, in een free-trade zone en de betaling via een bankoverschrijving – of zelfs in natura – uitvoeren ten gunste van een ander bedrijf, in een ander deel van de wereld, volgens de wens van en afspraak met de leverancier.
Banken en expediteurs volgden gewoon de instructies op en niemand verbaasde zich over wat toen als een normale handelspraktijk werd beschouwd.
Vandaag is de situatie totaal anders. De aanpak van toen zou aanzien worden als het witwassen van geld. Banken en financiële instellingen zouden er niet meer aan deelnemen. Er zijn zelfs gevallen bekend waarbij legitieme commerciële betalingen gestopt werden door banken in de Verenigde Staten (alle dollarbetalingen verlopen via Amerikaanse banken, zelfs als noch de ontvanger, noch de verzender in de Verenigde Staten zitten) vanwege nalevingscontroles. Het geld werd pas drie of vier weken, nadat de partijen bevredigende documentatie verstrekt hadden om de bank ervan te overtuigen dat de procedure legitiem was, vrijgegeven.
Leuk of niet, compliance is er en blijft er
Of u het nu leuk vindt of niet, de naleving van de formele vereisten inzake een heldere audit van procedures maakt thans integraal deel uit van de procedures van diamantbedrijven. U zou kunnen zeggen dat compliance de vijfde “C” van de activiteit geworden is.
U vraagt u misschien af waarom dergelijke verplichtingen nodig zijn. Alles heeft te maken met het witwassen van geld, een activiteit die misschien net zo oud is als het geld zelf – het eerste bekende geval dateert van 2000 v.Chr. De activiteit ontleent zijn naam aan de wasserettes die de Amerikaanse maffia, in de twintigste eeuw, gebruikte om het geld dat in criminele ondernemingen werd verdiend, te legitimeren… of dus wit te wassen.
Uiteraard kijken alle regeringen aandachtig naar alles wat enigszins lijkt op het witwassen van geld en belastingontduiking. De US Banking Secrecy Act, aangenomen in 1970, maakte de banken verantwoordelijk voor het opsporen en voorkomen van het witwassen van geld. Het witwassen van geld werd een federale misdaad in de Verenigde Staten met het in 1996 aannemen van de Money Laundering Control Act. Aanvankelijk richtte de wetgeving zich op de drugshandel.
Financial Action Task Force (FATF) bepaalt richtlijnen inzake compliance
In 1989 richtten de G7-landen de Financial Action Task Force (FATF) op, een intergouvernementele organisatie die beleid ontwikkelt ter bestrijding van het witwassen van geld. De FATF legt beleid vast, houdt toezicht op de vooruitgang van de landen die het beleid moeten uitvoeren en zorgt ervoor dat de implementatie bevredigend is. Dit proces werkt via controles door peers, net zoals het Kimberley-proces dat doet met zijn beoordelingsmissies.
De FATF produceerde zijn eerste richtlijnen in 1990, toen het bankwezen nog grotendeels handmatig werkte en het internet net opkwam. De eerste richtlijnen hadden betrekking op banken en financiële instellingen.
In 2001 werd het mandaat van de FATF gewijzigd om ook de financiering van terrorisme te omvatten. In 2004 uitgegeven richtlijnen voegden vijf niet-financiële activiteiten en beroepen aan de lijst toe, waaronder dealers in edelstenen en edele metalen. Sindsdien moeten alle spelers in de diamant- en juwelenindustrie, van over de hele wereld, voldoen aan de FATF-richtlijnen.
Know Your Customer = Compliance?
Aanvankelijk was het voldoende voor leden van de diamant- en juwelenindustrie om due diligence-procedures toe te passen op hun klanten, ook bekend als Know Your Customer (KYC), voor iedereen contante transactie van meer dan 15.000 USD. Maar zelfs dat kwam toen aan als een schok.
Want banken hadden de gewoonte hun klanten uit de branche contant geld mee te geven voor hun reizen en de betaling van Afrikaanse leveranciers, met beperkte toegang tot banken. Of om hun transacties onverwijld te betalen bij het, van hand tot hand, ontvangen van diamanten.
De naleving is echter verplicht en in 2006 moesten alle actoren duidelijke procedures invoeren om het witwassen van geld te bestrijden.
In 2012 heeft de FATF zijn bijgewerkte aanbevelingen gepubliceerd. Deze versterkten en verduidelijkten de meeste van haar principes en leggen meer de nadruk op informatie over de eigenaar-begunstigde. Deze richtlijnen stelden ook een risicogebaseerde aanpak voor om het gevaar van witwassen te identificeren en te elimineren, bijvoorbeeld bij politiek prominente personen.
Opgemerkt dient te worden dat de FATF zelf geen wetten produceert, maar enkel richtlijnen of aanbevelingen. Van deelnemende regeringen wordt verwacht dat ze wetgeving opstellen in hun eigen land, op basis van die aanbevelingen. Wat de diamantsector betreft, zijn de wetten van de afzonderlijke landen verre van uniform en variëren ze volgens de diamantcentra.
Rapport over compliance
In oktober 2013 publiceerden de FATF en de Egmont Group, een groep financiële inlichtingeneenheden uit diverse landen, een rapport met de titel ‘Witwassen van geld en terrorismefinanciering door middel van de diamanthandel‘.
Het rapport werd aanvaard door FATF-deelnemers en richt zich op kwetsbaarheden inzake het witwassen van geld via de diamantsector. Het vermeldt ook uitdrukkelijk voorbeelden van witwassen van geld in deze markt. Het geeft suggesties voor het beperken van risico’s, waaronder het uitbreiden van de wetgeving naar niet-contante transacties, het harmoniseren van het anti-witwasbeleid en de bestrijding van terrorisme tussen de diverse landen, alsook het benadrukken van internationale samenwerking en het delen van informatie.
Overheden passen nu al strengere controles toe op de diamantsector. In de Verenigde Staten werd bijvoorbeeld Cartier in 2017 beboet vanwege een vertraging op het vlak van de procedure rond deze anti-witwasmaatregelen. In België geven rapporten aan dat controles van het witwassen van geld in de diamantwijk uitgevoerd worden door de overheid. En dat bedrijven beboet werden wegens gebrek aan KYC-informatie. In India heeft de regering een toezichthouder met betrekking tot witwaswetgeving in de diamant- en juwelensector aangesteld. Recente financiële schandalen in dat land zullen waarschijnlijk de versterking van controles door deze toezichthouder versnellen.
Compliance in de nabije toekomst
Regeringen werken al aan de volgende versie van de anti-witwaswetgeving. Hierbij staat de EU aan het roer. Die volgende stap omvat het toepassen van een verlaagde drempel voor contante transacties, het uitbreiden van de definitie van politiek prominente personen, het creëren van gecentraliseerde registers van uiteindelijk gerechtigden en het versterken van op risico gebaseerde benaderingen, alsmede het integreren van nieuwe technologieën, zoals biometrie, enz.
In de toekomst zullen bedrijven uit de diamantsector over de hele wereld, ongeacht hun geografische locatie, geen andere keus hebben dan hun aandacht te vestigen op de strijd tegen het witwassen van geld en een duidelijk beleid vast te leggen. Een beleid dat rekening houdt met risico, adequate KYC-informatie, beslissingshiërarchie, verbeterde due diligence-richtlijnen en mechanismen voor het monitoren en rapporteren van transacties.
De overgang zal niet zonder enige moeilijkheden verlopen, vooral voor kleinere bedrijven, maar het zal leiden tot een transparante en conforme markt.
